مقدمهای بر تحقیق کیفی
نمونه سوال تحقیق کیفی
رسانههای اجتماعی چگونه تصویر بدن را در نوجوانان شکل میدهند؟
کودکان و بزرگسالان تغذیه سالم را در بریتانیا چگونه تفسیر میکنند؟
چه عواملی بر حفظ کارکنان در یک سازمان بزرگ تأثیر میگذارد؟
اضطراب در سراسر جهان چگونه تجربه میشود؟
چگونه معلمان میتوانند مسائل اجتماعی را در برنامههای درسی علوم ادغام کنند؟
رویکردهای تحقیق کیفی
تحقیقات کیفی برای درک چگونگی تجربه مردم از جهان استفاده میشود. درحالیکه رویکردهای زیادی برای تحقیقات کیفی وجود دارد، آنها تمایل دارند انعطافپذیر باشند و در هنگام تفسیر دادهها بر حفظ معنای غنی تمرکز کنند. رویکردهای رایج عبارتاند از گراندد تئوری، قومنگاری، اقدام پژوهی، پژوهش پدیدارشناسی و تحقیق روایتی. آنها شباهتهایی دارند، اما بر اهداف و دیدگاههای متفاوت تأکیددارند.
- گراندد تئوری: محققان دادههای غنی را در مورد یک موضوع موردعلاقه جمعآوری میکنند و نظریههایی را بهصورت استقرایی توسعه میدهند.
- قومنگاری: محققان برای درک فرهنگ خود در گروهها یا سازمانها غوطهورمی شوند؛
- اقدام پژوهی: محققان و شرکتکنندگان بهطور مشترک نظریه را به عمل پیوند میدهند تا تغییرات اجتماعی را هدایت کنند؛
- پدیدارشناسی: محققان یک پدیده یا رویداد را با توصیف و تفسیر تجربیات زیسته شرکتکنندگان بررسی میکنند.
- پژوهش روایتی: محققان نحوه بیان داستانها را بررسی میکنند تا بفهمند شرکتکنندگان چگونه تجارب خود را درک میکنند.
مثال برای تحقیق
برای تحقیق درباره فرهنگ یک شرکت بزرگ فناوری تصمیم میگیرید یک رویکرد قومنگاری در پیش بگیرید. فرض کنید که شما چندین ماه در شرکت کار میکنید و از روشهای مختلفی برای جمعآوری دادهها استفاده میکنید:
- مشاهدات خود را یادداشتبرداری میکنید و تجربیات خود را از فرهنگ شرکت منعکس میکنید؛
- نظرسنجیهای پایان باز را بین کارمندان در تمام دفاتر شرکت از طریق ایمیل توزیع میکنید تا بفهمید آیا فرهنگ در مکانها متفاوت است یا خیر.
- مصاحبههای عمیقی با کارمندان دفتر خود انجام میدهید تا از تجربیات و دیدگاههای آنها با جزئیات بیشتر مطلع شوید.
محققان کیفی اغلب خود را «ابزار» در تحقیق میدانند، زیرا همه مشاهدات، تفسیرها و تحلیلها از دریچه شخصی خودشان پالایه میشوند. به همین دلیل، هنگام نوشتن روششناسی خود برای تحقیق کیفی، مهم است که روی رویکرد خود تأملکنید و انتخابهایی را که در جمعآوری و تجزیهوتحلیل دادهها انجام دادهاید بهطور کامل توضیح دهید.
روشهای تحقیق کیفی
هر یک از رویکردهای تحقیق شامل استفاده از یک یا چند روش جمعآوری دادهها هست. برخی از رایجترین روشهای کیفی عبارتاند از:
- مشاهدات: ثبت دیدهها، شنیدهها در یادداشتهای میدانی دقیق؛
- مصاحبهها: شخصاً در گفتگوهای انفرادی از مردم سؤال میپرسند.
- گروههای کانونی: پرسیدن سوال و ایجاد بحث بین گروهی از مردم.
- نظرسنجی: توزیع پرسشنامه با سوالات باز.
- تحقیق ثانویه: جمعآوری دادههای موجود در قالب متن، تصویر، ضبطصوتی یا تصویری و غیره.
تجزیهوتحلیل دادههای کیفی
دادههای کیفی میتوانند به شکل متن، عکس، فیلم و صدا باشند. برای مثال، ممکن است با متن مصاحبه، پاسخهای نظرسنجی، یادداشتهای میدانی، یا ضبطشده از محیطهای طبیعی کارکنید.
اکثر انواع تجزیهوتحلیل دادههای کیفی پنج مرحله مشابه دارند:
- دادههای خود را آماده و سازماندهی کنید. این ممکن است به معنای رونویسی مصاحبهها یا تایپ کردن یادداشتهای میدانی باشد.
- دادههای خود را بررسی و کاوش کنید. دادهها را برای الگوها یا ایدههای تکراری که ظاهر میشوند بررسی کنید.
- یک سیستم کدگذاری داده توسعه دهید. بر اساس ایدههای اولیه خود، مجموعهای از کدها را ایجاد کنید که میتوانید برای دستهبندی دادههای خود اعمال کنید.
- کدهایی را به دادهها اختصاص دهید. بهعنوانمثال، در تجزیهوتحلیل نظرسنجی کیفی، این ممکن است به معنای بررسی پاسخهای هر شرکتکننده و برچسبگذاری آنها با کدهایی در یک صفحه گسترده باشد. همانطور که دادههای خود را مرور میکنید، میتوانید کدهای جدیدی ایجاد کنید تا در صورت لزوم به سیستم خود اضافه کنید.
- مضامین تکراری را شناسایی کنید. کدها را به هم پیوند دهید و به مضامین منسجم و فراگیر تبدیل کنید.
چندین رویکرد خاص برای تجزیهوتحلیل دادههای کیفی وجود دارد. اگرچه این روشها فرآیندهای مشابهی دارند، اما بر مفاهیم متفاوتی تأکیددارند.
رویکردهای تحلیل داده کیفی
- تحلیل محتوا: برای توصیف و طبقهبندی کلمات، عبارات و ایدههای رایج درداده های کیفی.برای مثال یک محقق بازاریابی میتواند تجزیهوتحلیل محتوا را انجام دهد تا دریابد که چه نوع زبانی در توصیف برنامههای درمانی استفاده میشود.
- تحلیل مضمون: شناسایی و تفسیر الگوها و مضامین در دادههای کیفی. برای مثال یک روانشناس میتواند تحلیل موضوعی را در وبلاگهای سفر به کار ببرد تا چگونگی شکلدهی گردشگری به هویت خود را کشف کند.
- تحلیل متنی: بررسی محتوا، ساختار و طراحی متون. یک محقق رسانهای میتواند از تحلیل متنی برای درک چگونگی تغییر پوشش خبری افراد مشهور در دهه گذشته استفاده کند.
- تحلیل گفتمان: برای مطالعه ارتباطات و چگونگی استفاده از زبان برای دستیابی به اثرات در زمینههای خاص. یک دانشمند علوم سیاسی از تحلیل گفتمان برای مطالعه چگونگی اعتماد سیاستمداران در مبارزات انتخاباتی استفاده میکند.
در انتها لازم به یادآوری است که انتخاب پژوهش کیفی همانند پژوهش کمی دارای نقاط قوت و ضعف خود است اما این مسئله پژوهش است که روششناسی مناسب را تعیین میکند.
Bhandari, Pritha (2020). An introduction to qualitative research. Scribbr.